Ze statystyk wynika, że to jeden z najczęstszych zabiegów chirurgicznych w Polsce. Odsetek ciąż zakończonych w ten sposób sięga obecnie niemal 44%, choć z wiedzy medycznej wynika, że powinno być ich o połowę mniej. O czym mowa? Oczywiście mamy na myśli cesarskie cięcie. 

Skąd nazwa tego zabiegu? Podobno powszechnie praktykowano go w starożytnym Rzymie i rzekomo sam Juliusz Cezar narodził się właśnie w ten sposób. Niezależnie od tego, jaka jest prawda historyczna, dzisiaj cesarskie cięcie ratuje życie i zdrowie wielu kobiet i noworodków. Nie możemy jednak zapomnieć, że to poważna interwencja chirurgiczna, która może wiązać się z konkretnymi zagrożeniami i powikłaniami.

Kiedy wykonuje się cesarskie cięcie? Rodzaje

W Polsce, przynajmniej teoretycznie, niemożliwe jest cesarskie cięcie na życzenie, dlatego wszelkie pytania typu: jak zorganizować i ile kosztuje cesarskie cięcie, mijają się z celem. Ponieważ to operacja mająca wiele konsekwencji – zarówno dla matki, jak i dziecka, zgodnie z wiedzą medyczną powinno wykonywać się ją jedynie przy konkretnych wskazaniach.

Cięcia cesarskie możemy podzielić na:  

• planowe (elektywne) – ustalane z odpowiednim wyprzedzeniem, w zależności od wskazań medycznych,
• pilne – wykonywane, gdy dochodzi do potencjalnego zagrożenia życia i zdrowia matki albo dziecka, 
• nagłe – wykonuje się je przy bezpośrednim zagrożeniu zdrowia i życia kobiety lub dziecka.

W pierwszej grupie znajdują się m.in. nieprawidłowe ułożenie płodu, jego duża masa czy sytuacja, gdy kobieta ma za sobą 2 lub 3 cesarskie cięcia (albo też więcej). Poza tym planowe cięcie cesarskie jest przewidywane przy niektórych problemach zdrowotnych.

Zdarza się, że cięcie cesarskie nie zostało wcześniej zaplanowane, ale okazuje się konieczne. Dzieje się tak w przypadku wystąpienia bradykardii u dziecka czy nieprawidłowego zapisu KTG. Natychmiastowej operacji wymaga np. wypadnięcie pępowiny czy łożysko przedwcześnie oddzielające się od macicy.

Cesarskie cięcie – wskazania

Przeanalizujmy dokładniej wskazania do cięcia cesarskiego. Możemy podzielić je na położnicze – związane z przebiegiem ciąży – oraz pozapołożnicze – głównie wynikające ze stanu zdrowia matki. 

Do wskazań położniczych zaliczamy przede wszystkim:

• brak postępu porodu siłami natury,
• zagrożenie zamartwicą wewnątrzmaciczną płodu,
• inne niż główkowe położenie płodu,
• ciąża mnoga,
• wady rozwojowe płodu.

Z kolei najczęstsze wskazania pozapołożnicze to:

• makrosomia, czyli płód ważący ponad 4,5 kg, 

• problemy kardiologiczne u ciężarnej,

• wskazania ortopedyczne u ciężarnej – przede wszystkim w obrębie miednicy,

• wskazania neurologiczne,

• wskazania okulistyczne,

• wskazania psychiatryczne,

• choroba nowotworowa,

• choroby zakaźne.

Jak przygotować się do cesarskiego cięcia?

Pierwszym krokiem w przygotowaniach do cesarskiego cięcia jest rozmowa z lekarzem prowadzącym. Wyjaśni on szczegóły dotyczące samego zabiegu, wskazania do jego wykonania oraz przedstawi ewentualne ryzyko. Ważne, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądał dzień operacji, jakie procedury zostaną zastosowane, jakie badania trzeba wykonać przed zabiegiem.

Oczywiście, cała sprawa staje się łatwiejsza, jeśli kobieta od początku wie, w jaki sposób przyjdzie na świat jej dziecko. Gdy cesarskie cięcie musi zostać wykonane w trybie pilnym, przygotowania do cesarskiego cięcia stają się trudniejsze, jeśli nie niemożliwe.

Zgłaszając się na planowane cesarskie cięcie, należy zabrać ze sobą dowód osobisty, kartę ciąży, wyniki badań, rzeczy osobiste oraz wyprawkę dla dziecka. Na miejscu wykonane zostaną badania położnicze oraz USG. Każdy szpital ma swoje dokładne zalecenia, co do zasady natomiast należy być na czczo (nie jeść i nie pić na minimum 6 godzin przed zabiegiem). Sugeruje się również ewentualne ogolenie okolicy podbrzusza.

W niektórych szpitalach istnieje możliwość obecności osoby towarzyszącej podczas cesarskiego cięcia, dlatego warto wcześniej zapytać o taką opcję.

Jak wygląda cesarskie cięcie?

Czeka cię cesarskie cięcie? Jak wygląda taki zabieg? Zazwyczaj trwa on około pół godziny. Choć od nacięcia skóry do wyjęcia dziecka mija zwykle kilka minut, zszywanie kolejnych tkanek i powłok to znacznie dłuższy proces. Co dzieje się w poszczególnych etapach?

Przed operacją przyszła mama najczęściej zakłada jednorazową koszulę. Na sali operacyjnej podłącza się sprzęt monitorujący ciśnienie krwi i saturację i zakłada wenflon. Stosuje się także znieczulenie: zewnątrzoponowe, podpajęczynówkowe lub ogólne.

• Znieczulenie

To pierwsza procedura medyczna przy porodzie. Najczęściej stosuje się znieczulenie podpajęczynówkowe, dzięki któremu rodząca zachowuje pełną świadomość: czuje dotyk, słyszy rozmowy i może swobodnie w nich uczestniczyć. W niektórych sytuacjach jednak konieczne jest znieczulenie ogólne, za sprawą którego kobieta wybudza się dopiero, gdy dziecko jest już na świecie. 

• Cewnikowanie

Kolejny krok to założenie cewnika Foleya, dzięki któremu pęcherz jest stale opróżniany, a lekarze kontrolują, czy nie doszło do uszkodzenia struktur układu moczowego. 

• Cesarskie cięcie

Teraz lekarze dezynfekują skórę brzucha kobiety, rozkładają jałowe okrycie i nacinają kolejne warstwy powłok brzusznych, by dostać się do jamy macicy. Istnieje wiele technik nacinania – o tym, którą wybrać, decyduje lekarz. Po wyjęciu noworodka i przecięciu pępowiny wyjmuje się również łożysko i tamuje powstałe krwawienia. 

• Ocena stanu noworodka

Maluch trafia w ręce neonatologa. Jeśli nie ma żadnych komplikacji, dziecko kładzie na piersiach mamy i w razie możliwości umożliwia pierwsze karmienie piersią. 

• Założenie szwów

Lekarze przystępują do ostatniego etapu, czyli zszywania warstw powłok brzusznych. To najdłuższy moment całego zabiegu.

Kobieta po zakończonej operacji trafia na salę pooperacyjną, gdzie przebywa pod obserwacją położnej. Po kilku godzinach ma miejsce pionizacja i przeniesienie na salę oddziału położniczego.

Zalecenia po cesarskim cięciu

Połóg po cesarskim cięciu przebiega niemal tak samo jak po porodzie siłami natury. Macica zaczyna się obkurczać i oczyszczać, w konsekwencji czego pojawia się krwawienie poporodowe. Na szczególną uwagę zasługuje natomiast rana po cesarskim cięciu. Jest ona zabezpieczona opatrunkiem, a miejsce nacięcia należy utrzymywać czyste i suche. Mycie i odkażanie rany powtarza się przeważnie trzy razy dziennie – tak długo, aż tkanki się regenerują, a blizna stanie się bledsza.

W zaleceniach często znajduje się wskazanie, aby świeżo upieczona mama nosiła przewiewne i luźne ubranie. Warto zwrócić uwagę, by materiały były przewiewne i przyjazne dla skóry.

Poród naturalny czy cesarskie cięcie? Możliwe powikłania

Jak wspomnieliśmy już na początku, cesarskie cięcie zalicza się do bardzo często wykonywanych operacji. Choć teoretycznie powinno się je przeprowadzać wyłącznie ze względu na ściśle określone wskazania, w praktyce nie zawsze tak jest. Pytanie: cesarka czy poród naturalny zadaje sobie dziś bardzo wiele przyszłych mam, postrzegając cesarskie cięcie jako metodę uniknięcia bólu i łatwiejszą drogę narodzin.

Niestety, nie zawsze tak jest. Cesarskie cięcie również niesie ze sobą ryzyko, między innymi krwotoku, sepsy, uszkodzenia narządów wewnętrznych czy powikłań po kolejnych cesarskich cięciach i operacjach w jamie brzusznej. Nie zapominajmy również, że to podczas porodu siłami natury kontakt z florą bakteryjną matki buduje odporność dziecka. 

Decyzja, czy warto zdecydować się na cesarskie cięcie, zawsze powinna więc zostać poprzedzona rozmową z lekarzem prowadzącym. To on, na podstawie indywidualnej sytuacji kobiety, jest w stanie zaproponować najlepsze rozwiązanie.